Krzysztof Ludwik Birkenmajer

Z Historia AGH
Krzysztof Ludwik Birkenmajer
Krzysztof Birkenmajer.jpg
Nazwisko Birkenmajer
Imię / imiona Krzysztof Ludwik
Tytuły / stanowiska Prof. dr hab. inż.
Data urodzenia 6 października 1929
Miejsce urodzenia Warszawa
Data śmierci 23 lutego 2019
Miejsce śmierci Kraków
Dyscyplina/specjalności geologia, speleologia, stratygrafia, tektonika
Wydział Wydział Geologiczno-Poszukiwawczy


Odznaczenia i nagrody Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Złoty Krzyż Zasługi

Prof. dr hab. inż. Krzysztof Ludwik Birkenmajer (1929–2019)

Dyscyplina/specjalności: geologia, speleologia, stratygrafia, tektonika

Nota biograficzna

Urodził się 6 października 1929 roku w Warszawie. Zmarł 23 lutego 2019 roku w Krakowie. Pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

Do szkoły podstawowej uczęszczał w Warszawie, a po wybuchu wojny kontynuował ją na tajnych kompletach. Działał też w konspiracyjnym harcerstwie. Po powstaniu warszawskim znalazł się w Krakowie. Tu zdał maturę w 1947 roku i rozpoczął studia geologiczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. Magisterium uzyskał po trzech latach, potem przez cztery lata studiował geologię na Wydziale Geologiczno-Mierniczym AGH, uzyskując w 1954 roku dyplom inż. geologa. Jeszcze podczas studiów został asystentem w Zakładzie Geologii UJ (1949), przeniesionym potem na AGH. Od 1951 roku był starszym asystentem w Katedrze Geologii Wydziału Geologicznego-Poszukiwawczego AGH. Na tym samym wydziale w latach 1954–1956 wykładał geologię ziem polskich, ale nie będąc już pracownikiem AGH. Od 1954 roku pracował w Zakładzie (obecnie Instytut) Nauk Geologicznych Polskiej Akademii Nauk w Krakowie. Na Wydziale Geologicznym Uniwersytetu Warszawskiego w 1957 roku uzyskał doktorat.

W 1959 roku uzyskał habilitację, w 1967 roku otrzymał tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego, a w 1973 roku otrzymał tytuł profesora.

Był autorem lub współautorem ponad 600 prac oryginalnych. Dotyczą one przede wszystkim pienińskiego pasa skałkowego oraz obszarów polarnych. W dorobku posiadał również kilkanaście map geologicznych, podręczniki, skrypty i prace popularnonaukowe.

Przez wiele lat był redaktorem naczelnym czasopisma "Studia Geologica Polonica".

W 1999 roku przeszedł na emeryturę.

W latach 2000–2002 był zatrudniony w Zakładzie Biologii Antarktyki PAN w Warszawie.

W latach 50-tych XX wieku był jednym z założycieli krakowskiego Klubu Grotołazów. Był uważany za jednego z najwybitniejszych na świecie badaczy rejonów polarnych. Odbywał liczne wizyty w zagranicznych ośrodkach naukowych. Był kierownikiem lub uczestnikiem 23 naukowych wypraw polarnych. Uczestniczył w pierwszej polskiej ekspedycji na Spitsbergen w 1956 roku i do 2002 roku jeździł tam jeszcze z 12 wyprawami. Uczestniczył także w dwóch duńskich wyprawach do Grenlandii Wschodniej (1971, 1976) oraz w siedmiu polskich i jednej brazylijskiej do Antarktyki Zachodniej (Szetlandy Płd. i Półwysep Antarktyczny, 1977–2001). Odtworzył historię geologiczną i ewolucję Szetlandów Płd. i północnej części Półwyspu Antarktycznego od kredy górnej po współczesność. Na Wyspie Króla Jerzego w Antarktyce Zachodniej odkrył najstarsze zlodowacenie Antarktydy (sprzed 30 mln lat), nazwane przez niego zlodowaceniem Polonez.

Był członkiem rzeczywistym PAN (od 1989 roku) oraz członkiem krajowym czynnym PAU (od 1989 roku). Posiadał honorowe członkostwo Akademii Rumuńskiej (od 1997 roku) oraz Polskiego Towarzystwa Geologicznego. Od 1974 roku należał do grona członków-założycieli Klubu Polarnego Polskiego Towarzystwa Geologicznego.

Był jednym z inicjatorów utworzenia w 1991 roku Międzynarodowego Komitetu Naukowego dla Badań Arktyki (International Arctic Science Committee – IASC). W latach 1992–1996 pełnił funkcję sekretarza naukowego Międzynarodowego Komitetu Badań Arktyki (Scientific Committee on Arctic Research – SCAR). W latach 1984–1999 przewodniczył Komitetowi Badań Polarnych PAN (później został jego honorowym przewodniczącym).

Na Antarktydzie wprowadził ponad 200 polskich nazw geograficznych, m.in. Kopuły Lodowe Krakowa i Warszawy, Lodowiec Domeyki, Lodowiec Goetla, Grań Szafera, Grań Chopina, Wybrzeże Jana Pawła II. Na jego cześć nazwano ok. 10 nowych dla nauki kopalnych rodzajów i gatunków roślin oraz zwierząt, np. Birkenmajeria cometa z Pienin czy Ascopora birkenmajeri ze Spitsbergenu.

Odznaczenia i nagrody

Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Złoty Krzyż Zasługi, Krzyż Armii Krajowej, Medal 100-lecia Akademii Umiejętności, Honorowa Odznaka "Bene Merito". W 2013 roku został wyróżniony godnością członka honorowego Polskiego Towarzystwa Geologicznego, w tym samym roku otrzymał Super Kolosa, najbardziej prestiżową polską nagrodę podróżniczą.

Źródła do biogramu

Książki

  • Konieczna E.: Ziemskie wędrówki : nauki o Ziemi w Akademii Górniczo-Hutniczej. Kraków 2020, s. 97-98, 100-101, 103, 106-107, 225
  • Kronika i spis absolwentów Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica 1919-1979. [T.] 1 Pion górniczy. Kraków 1979, s. 191
  • Krzysztof Birkenmajer. W: Manecki A.: Alfabet wspomnień o ludziach nauki i wydarzeniach lat minionych. Kraków 2015, s. 151-152
  • Krzysztof Birkenmajer. W: Manecki A.: Ludzie nauk o Ziemi i Kosmosie : z wydarzeniami lat minionych tle. Kraków 2023, s. 27-29
  • Non omnis moriar… : groby profesorów AGH Cmentarz Rakowicki. Z. 2020. Oprac. H. Sieński. Kraków 2020, s. 11-13, [foto]
  • [Skład Osobowy AGH … 1951/52]. Kraków 1952, s. 55
  • [Skład Osobowy AGH … 1953/54]. Kraków 1954, s. 54
  • [Skład Osobowy AGH … 1954/55]. Kraków 1955, s. 28, 95, 102, 252
  • [Skład Osobowy AGH … 1955/56]. Kraków 1956, s. 114, 131

Artykuły

  • Dziennik Polski 2019, nr 48 (26 II 2019), s. A10 [nekr.]
  • Dziennik Polski 2019, nr 51 (1 III 2019), s. A13 [nekr.]
  • Gazeta Wyborcza 2019, nr 53 (4 III 2019), [dod.] Magazyn Krakowski, s. 5 [nekr.]
  • Gradziński M.: Profesor Krzysztof Birkenmajer członkiem Akademii Rumuńskiej. Przegląd Geologiczny 1997, nr 6, s. 640, [foto]
  • Kronika : Krzysztof Birkenmajer. Przegląd Geologiczny 1992, nr 7, s 453, [foto]
  • Pereyma J.: Prof. dr hab. inż. Krzysztof Ludwik Birkenmajer (1929–2019). Biuletyn Polarny 2021, nr 23-25, s. 46-48, [foto]

Inne

Źródło: „http://historia.agh.edu.pl/mediawiki/index.php?title=Krzysztof_Ludwik_Birkenmajer&oldid=81249”