Iwan Feszczenko-Czopiwski

Iwan Feszczenko-Czopiwski
Nazwisko	Feszczenko-Czopiwski
Imię / imiona	Iwan
Tytuły / stanowiska	Prof. dr hab. inż.
Data urodzenia	20 stycznia 1884
Miejsce urodzenia	Czudnów
Data śmierci	2 września 1952
Miejsce śmierci	Abez
Dyscyplina/specjalności	metalurgia, metaloznawstwo, metalografia
Pełnione funkcje	Kierownik Katedry Metalografii i Metalurgii Ogólnej Wydziału Hutniczego AG (1922–1930)
Wydział	Wydział Hutniczy ;
Odznaczenia i nagrody	Złoty Krzyż Zasługi

Prof. dr hab. inż. Iwan Feszczenko-Czopiwski (1884–1952)

Dyscyplina/specjalności: metalurgia, metaloznawstwo, metalografia

Nota biograficzna

Urodził się 20 stycznia 1884 roku w Czudnowie na Wołyniu (pow. żytomierski, obecnie na Ukrainie). Zmarł 2 września 1952 roku w łagrze w miejscowości Abez w Republice Komi na terenie ZSRR.

Ukończył studia na Wydziale Chemii Kijowskiego Inst. Politechnicznego (pot. nazywanego Politechniką Kijowską), w 1908 roku uzyskał dyplom inżyniera-metalurga. Po studiach podjął pracę w laboratorium chemicznym Briańskiej Fabryki Metalurgicznej w Jekaterynosławiu, a pod koniec roku został stypendystą profesorskim w Katedrze Metalurgii i Metalografii Kijowskiego Inst. Politechnicznego. W 1909 roku objął posadę laboranta, a w 1911 roku wykładowcy na tejże uczelni. W 1914 roku złożył egzaminy na stopień adiunkta.

Po wybuchu pierwszej wojny, w charakterze docenta, prowadził wykłady z pirometrii oraz zajęcia laboratoryjne z metalurgii, metalografii i obróbki termicznej. Po zawieszeniu zajęć w Instytucie rozpoczął pracę w kijowskim Wojskowo-Przemysłowym Komitecie, zajmował się bilansowaniem potrzeb przemysłu obronnego w zakresie paliw i metali.

W 1917 roku zaangażował się w działalność polityczną w Ukraińskiej Partii Socjalistów-Federalistów.

W 1920 roku przyjechał do Polski.

W 1922 roku podjął pracę w Politechnice Warszawskiej — w Katedrze Metalografii i Metalurgii oraz w Akademii Górniczej w Zakładzie Metalografii i Obróbki Termicznej, na stanowisku kierownika. W 1927 roku otrzymał stopień doktora na Wydziale Mechanicznym Politechniki Warszawskiej. W 1931 roku habilitował się na Wydziale Hutniczym Akademii Górniczej. Profesor tytularny od 1936 roku. Później pracował w przemyśle m.in. w Hucie „Pokój” oraz w Hucie „Baildon”. Był również konsultantem Państwowych Wytwórni Uzbrojenia. Pionier stosowania badań naukowych (laboratoryjnych) dla potrzeb przemysłu, zwłaszcza hutniczego i maszynowego, a także zbrojeniowego.

Aresztowany przez Niemców 6 listopada 1939 roku wraz z profesorami krakowskich wyższych uczelni w ramach akcji „Sonderaktion Krakau”, został szybko zwolniony jako przyznający się do narodowości ukraińskiej.

Podczas okupacji pracował nadal w Hucie „Baildon”, przejętej przez władze niemieckie. Niemcy aresztują go, ale dają ultimatum, będzie dalej pracować w hucie albo trafi do obozu. W 1944 roku został aresztowany przez Gestapo za kontakty z robotnikami przymusowymi, dla których organizował pomoc charytatywną.

Po wyzwoleniu, 14 marca 1945 roku aresztowany został w Katowicach przez NKWD, postawiony przed Trybunałem Wojskowym w Kijowie i skazany na 10 lat łagru poprawczego oraz 5 lat zesłania za zdradę ojczyzny. Pierwsze 4 lata przepracował w fabryce na terytorium Republiki Karelo-Fińskiej, potem trafił do łagru w miejscowości Abez w Republice Komi, gdzie zmarł 2 września 1952 roku wskutek wycieńczenia. Dokładną datę śmierci profesora udało się ustalić dopiero po „odwilży” politycznej lat 90. Wcześniejsze publikacje dotyczące jego osoby podają jako datę śmierci rok 1945 lub 1949.

Autor ponad 130 prac naukowo-badawczych z zakresu metalurgii, odlewnictwa. Najwybitniejszą publikacją jest trzytomowe dzieło „Metaloznawstwo”, należące do najlepszych opracowań na świecie. Brał udział w opracowaniu tomu I nowej, oryginalnej wersji podręcznika Technik – 1936 rok. Był redaktorem działu metaloznawczego w „Przeglądzie Technicznym”, od 1935 roku znalazł się w komitecie redakcyjnym „Przeglądu Mechanicznego”.

Członek koresp. ANT w Warszawie, Stow. Hutników Polskich, Russkogo Mietallurgiceskogo Obscestwa, Institute of Iron and Steel (Londyn), Institute of Metals (Londyn), Verein Deustscher Eisenhüttenleute (Düsseldorf). W 1926 roku został członkiem rzeczywistym Naukowego Towarzystwa im. Szewczenki, członkiem Ukraińskiego Towarzystwa Naukowego w Kijowie oraz współorganizatorem Ukraińskiego Towarzystwa Technicznego we Lwowie. Członek Związku Inżynierów Chemików RP.

W dniu 26 października 2002 roku w Pawilonie A-2 AGH odsłonięto tablicę poświęconą pamięci Iwana Feszczenki-Czopiwskiego, metalurga i odlewnika, profesora Akademii Górniczej w latach 1922–1939. W tym samym dniu w holu Biblioteki Głównej AGH została otwarta wystawa poświęcona życiu i działalności naukowej Profesora.

Odznaczenia i nagrody

Złoty Krzyż Zasługi

Źródła do biogramu

Książki

Akademia Nauk Technicznych : 1933-1937. Warszawa 1937, s. 117-121
Księga wychowanków i wychowawców Akademii Górniczej w Krakowie (1919-1949). Oprac. J. Sulima-Samujłło. Kraków 1979, s. 42-43
[Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1933/34]. Kraków 1933, s. 40
[Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1935/36]. Kraków 1935, s. 45
[Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1937/38]. Kraków 1937, s. 27
[Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1938/39]. Kraków 1938, s. 31
Słownik biograficzny techników polskich. Z. 18. Red. J. Piłatowicz. Warszawa 2007, s. 52-54, [foto]
Słownik polskich pionierów techniki. Pod red. B. Orłowskiego. Katowice 1986, s. 62
Wielka Księga 85-lecia Akademii Górniczo-Hutniczej. [Oprac.] zespół aut. K. Pikoń (red. naczelny), A. Sokołowska (dyrektor projektu), K. Pikoń. Gliwice 2004, s. 84
Wydział Inżynierii Metali i Informatyki Przemysłowej : Wydział Hutniczy (1922-1951), Wydział Metalurgiczny (1951-1993), Wydział Metalurgii i Inżynierii Materiałowej (1993-2005) : jubileusz 90-lecia Wydziału : 1922-2012 [AGH]. Kraków 2012, s. 38-39, [foto]
Wydział Metalurgii i Inżynierii Materiałowej : jubileusz 75-lecia Wydziału 1922-1997. [AGH]. Kraków 1997, s. 29
Wydział Metalurgii i Inżynierii Materiałowej : jubileusz 80-lecia Wydziału 1922-2002. [AGH]. Kraków 2002, s. 45-46, [foto]
Z dziejów Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie w latach 1919-1967. Oprac. J. Sulima-Samujłło oraz zespół aut. Kraków 1970, s. 621 (Wydawnictwa Jubileuszowe 1919-1969)

Artykuły

Aresztowani podczas aktion gegen Universitäts-Professoren 6 listopada 1939 roku : aresztowani naukowcy Wydziału Hutniczego Akademii Górniczej. Alma Mater 2019, numer specjalny 212, s. 33, [foto]
Aresztowani podczas aktion gegen Universitäts-Professoren 6 listopada 1939 roku : aresztowani naukowcy Wydziału Hutniczego Akademii Górniczej. Alma Mater 2021, nr 227, s. 65, [foto]
Bolewski A.: Mobilizacja sił naukowych i organizacyjnych przy powstawaniu oraz inauguracji Akademii Górniczej w Krakowie : z kart historii. Biuletyn Informacyjny Pracowników AGH 1994, nr 5, s. 5-6
Czopiwska-Bohun I.: Iwan Feszczenko-Czopiwśkyj (1884-1952) - działacz społeczny, polityk, pedagog, uczony. Warszawskie Zeszyty Ukrainoznawcze [nr] 3 : Spotkania polsko-ukraińskie. Studia Ucrainica 1996, s. 246-254
Czopiwska-Bohunowa I.: List Pani Ireny Czopiwskiej-Bohunowej, córki Profesora Iwana Feszczenki-Czopiwskiego, do uczestników uroczystości odsłonięcia tablicy poświęconej pamięci Profesora. Biuletyn Informacyjny Pracowników AGH 2002, nr 110, s. 10
Gorczyca S.: Omówienie dorobku Wydziału zakresu metaloznawstwa i obróbki cieplnej. Zeszyty Naukowe AGH ; nr 367. [Seria] Metalurgia i Odlewnictwo 1973, z. 51, s. 67-76
Kędzierski Z.: Działalność Profesora Iwana Feszczenko-Czopiwskiego [oraz] spis publikacji. Hutnik 1984, nr 7/8, s. 237-240
Machalska-Garbacz A.: Pamięci Iwana Feszczenki-Czopiwskiego (1884-1952). Biuletyn Informacyjny Pracowników AGH 2002, nr 110, s. 9, 3 [okł.]
Serednicki A.: Podobne wspólne losy : Iwan Feszczenko-Czopiwski : zapomniany działacz polityczny i polsko-ukraiński uczony. Bunt Młodych Duchem 2001, nr 4, s. 20-21
Sieński H.: Profesor Iwan Feszczenko-Czopiwski : tablice - pamięć wiecznie żywa - część 8. Biuletyn AGH 2014, nr 73, s. 20-22, [foto]
Tomczyk M.: 75. rocznica "Sonderaktion Krakau". Biuletyn AGH 2014, nr 83, s. 8-9, [foto]