Jerzy Henryk Litwiniszyn

Jerzy Henryk Litwiniszyn
Nazwisko	Litwiniszyn
Imię / imiona	Jerzy Henryk
Tytuły / stanowiska	Prof. zw. dr hab. inż.
Data urodzenia	2 sierpnia 1914
Miejsce urodzenia	Płoki
Data śmierci	12 czerwca 2000
Miejsce śmierci	Kielce
Dyscyplina/specjalności	mechanika płynów, mechanika górotworu, aerologia górnicza
Pełnione funkcje	Prodziekan Wydziału Górniczego AGH (1952–1954)
Wydział	Wydział Górniczy
Rok przyznania doktoratu h.c. AGH	1979
Powód przyznania doktoratu h.c. AGH	za zasługi dla rozwoju nauk górniczych, a zwłaszcza aerologii górniczej i mechaniki górotworu
Odznaczenia i nagrody	Złoty Krzyż Zasługi, Krzyż Komandorski OOP, Krzyż Kawalerski OOP, Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari
Funkcje Gdzie od do Prodziekan Wydział Górniczy 1952 1954

Prof. zw. dr hab. inż. Jerzy Henryk Litwiniszyn (1914–2000)

Dyscyplina/specjalności: mechanika płynów, mechanika górotworu, aerologia górnicza

Nota biograficzna

Urodził się 2 sierpnia 1914 r. w Płokach (powiat chrzanowski) (niektóre źródła podają miejscowość Tenczynek koło Krzeszowic). Zmarł 12 czerwca 2000 r. w Kielcach, pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

W latach 1932-1938 studiował w Akademii Górniczej, uzyskując dyplom inżyniera górniczego.

Doktoryzował się w 1947 r., a w 1950 r. uzyskał stopień naukowy doktora habilitowanego. Tytuł naukowy profesora nadzwyczajnego otrzymał w 1954 r., a w 1958 r. profesora zwyczajnego.

Po ukończeniu studiów i odbyciu rocznej służby wojskowej w Podchorążówce Artylerii Przeciwlotniczej w Trauguttowie (1939), otrzymał propozycję pracy w Katedrze Górnictwa I Akademii Górniczej. Wybuch II wojny światowej uniemożliwił jednak te plany, po natychmiastowej mobilizacji i wcieleniu do armii "Kraków" uczestniczył w kampanii wrześniowej jako kapral podchorąży, m.in. w obronie przeciwlotniczej Krakowa. Po wkroczeniu Armii Czerwonej dostał się do niewoli sowieckiej, następnie trafił do niewoli niemieckiej, gdzie przebywał najpierw w Stalagu w Neubrandenburgu, a następnie w Oflagu w Woldenbergu.

Po wojnie kontynuował pracę naukową i dydaktyczną na Wydziale Górniczym Akademii Górniczej w Katedrze Górnictwa i Przeróbki Mechanicznej. Początkowo pracował jako adiunkt w latach 1945–1950, po uzyskaniu habilitacji został mianowany profesorem kontraktowym (1951) i kierownikiem Katedry Hydromechaniki. W 1953 r. objął kierownictwo Zakładu Hydromechaniki, który wchodził w skład Katedry Aerologii i Hydromechaniki Górniczej. W latach 1959–1969 prowadził Katedrę Aerologii i Hydromechaniki Górniczej. Przez wiele lat był przewodniczącym Komitetu Górnictwa PAN, założycielem i dyrektorem Instytutu Mechaniki Górotworu PAN (1959-1987). Piastował wiele odpowiedzialnych funkcji w międzynarodowych organizacjach, radach naukowych, komitetach redakcyjnych czasopism z zakresu górnictwa i mechaniki. W 1987 r. przeszedł na emeryturę.

Opublikował 248 prac z zakresu mechaniki górotworu dotyczących przede wszystkim zjawisk i procesów zachodzących w skałach i w wyrobiskach kopalnianych (wymiana ciepła między skałami a powietrzem i wpływem temperatury skał na temperaturę powietrza kopalnianego, wydzielanie ciepła w wyrobiskach kopalnianych dla oznaczania stanu procesów samozagrzewania węgla, mechanika ośrodka sypkiego). Wypromował 11 doktorów.

Członek korespondent PAN (od 1956 r.), członek rzeczywisty (od 1966 r.), wiceprezes PAN (1977– 1989), członek PAU (od 1989 r.). Członek Meksykańskiej Akademii Nauk, Austriackiej Akademii Nauk; Profesor honorowy: Uniwersytetu Górnictwa i Technologii w Xuzhou oraz Politechniki w Xiantang. Doktor honoris causa Akademii Górniczo-Hutniczej (1979) oraz Uniwersytetu Górniczego w Leoben (1990).

Odznaczenia i nagrody

Złoty Krzyż Zasługi, Krzyż Komandorski OOP, Krzyż Kawalerski OOP, Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari, Medal za Wojnę Obronną 1939, nagroda naukowa im. Maksymiliana Tytusa Hubera i inne

Bibliografia

Książki

• 75 lat Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie. [Oprac. całości Z. Kłeczek (red. naczelny), D. Flisiak (z-ca red.) ; oprac. tekstów Z. Engel et al.]. Kraków 1994. [Rozdz.] Doktorzy honoris causa, s. [4], [foto]
• Księga wychowanków i wychowawców Akademii Górniczej w Krakowie (1919-1949). Oprac. J. Sulima-Samujłło. Kraków 1979, s. 105
• Kto jest kim w Polsce : informator biograficzny. Red. L. Mackiewicz, A. Żołna. Ed. 3. Warszawa 1993, s. 399
• Kto jest kim w Polsce : informator biograficzny. Red. zespół L. Becela [et al.]. Ed. 2. Warszawa 1989, s. 731-732
• Kto jest kim w Polsce 1984 : informator biograficzny. Red. zespół L. Becela [et al.]. Ed. 1. Warszawa 1984, s. 539
• Materiały Szkoły Eksploatacji Podziemnej 2001 : Szczyrk 19-23 lutego 2001. Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią. Akademia Górniczo-Hutnicza. Katedra Górnictwa Podziemnego. Kraków 2001, s. XXI-XLIII. [Foto] : Wacławik Józef: Prof. dr hab. inż. Jerzy Litwiniszyn (2 VIII 1914-12 VI 2000) (Sympozja i Konferencje - Polska Akademia Nauk. Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią, 48)
• Wacławik J.: Kronika Wydziału Górniczego 1919-1999. Kraków 1999, s.116
• Wielka Księga 85-lecia Akademii Górniczo-Hutniczej. [Oprac.] zespół aut. K. Pikoń (red. naczelny), A. Sokołowska (dyrektor projektu), K. Pikoń. Gliwice 2004, s. 202, [foto]
• Współcześni uczeni polscy : słownik biograficzny. T. 2 : H - Ł. Red. nauk. J. Kapuścik. Warszawa 1999, s. 681-682, [foto]
• Z dziejów Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie w latach 1919-1967. Oprac. J. Sulima-Samujłło oraz zespół aut. Kraków 1970, s. 624 (Wydawnictwa Jubileuszowe 1919-1969)

Artykuły

• [Profesor Jerzy Litwiniszyn]. Archiwum Górnictwa 1975, T. 20, z. 4, 496 s. [Zeszyt poświęcony profesorowi Jerzemu Litwiniszynowi w 30-lecie Jego pracy naukowej]
• Biuletyn Informacyjny Pracowników AGH 2000, nr 79/80, s. 30 [nekr.]
• Kicki J.: Wspomnienie : [Profesor Jerzy Litwiniszyn 1914-2000]. Archives of Mining Sciences 2005, Vol. 50, spec. iss., s. 3, 5-6, [foto]
• Knothe S.: 30-lecie pracy naukowej prof. dra habil. inż. Jerzego Litwiniszyna. Archiwum Górnictwa 1975, T. 20, z. 4, s. 369-372
• Knothe S.: Jerzy Litwiniszyn. Nauka Polska 1967, R. 15, nr 2, s. 67-70, [foto]
• Postaci AGH we wspomnieniach i anegdotach : Prof. Jerzy Litwiniszyn. Miesiąc w Krakowie 2007, nr 12, s. 57-59, [foto]. Wspominają: W. Trutwin, S. Knothe, H. Litwiniszyn
• Profesor Jerzy Litwiniszyn. Wiadomości Górnicze 2000, nr 7-8, s. 361
• Sieniek J.: Odnowienie Doktoratu Prof. Jerzego Litwiniszyna. Biuletyn Informacyjny Pracowników AGH 1997, nr 42/43, s. 24-26, 35-38, [foto]
• Smolarski A.: Przegląd osiągnięć naukowych prof. dr. Jerzego Litwiniszyna. Archives of Mining Sciences 1989, Vol. 34, iss. 3, s. 411-421
• Trutwin W.: Profesor Jerzy Litwiniszyn 1914-2000. Archives of Mining Sciences 2005, Vol. 50, spec. iss., s. 7-15, [foto]
• Wójcikowski M.: Odnowienie Doktoratu prof. Jerzego Litwiniszyna [fotorelacja]. Biuletyn Informacyjny Pracowników AGH 1997, nr 44/45, s. 28-29, [foto]
• Wykaz osób, które otrzymały Doktoraty Honoris Causa Akademii Górniczo-Hutniczej. Biuletyn Informacyjny Pracowników AGH 1994, nr 5, s. 18

Inne

• Akta osobowe (AGH) - Litwiniszyn Jerzy Henryk
• Dyplom nadania DHC AGH - na podstawie materiałów Muzeum Historii AGH
• Trutwin W.: Profesor Jerzy Litwiniszyn - mistrz i nauczyciel [online] [przeglądany 21.10.2014]. Dostępny w: http://www.img-pan.krakow.pl/dmdocuments/Jubileusz-IMG%20-%20Litwiniszyn.pdf