Tadeusz Julian Banachiewicz

Tadeusz Julian Banachiewicz
Nazwisko	Banachiewicz
Imię / imiona	Tadeusz
Tytuły / stanowiska	Prof. nadzw. dr
Data urodzenia	13 lutego 1882
Miejsce urodzenia	Warszawa
Data śmierci	17 listopada 1954
Miejsce śmierci	Kraków
Dyscyplina/specjalności	astronomia, astrometria, teoria macierzy, mechanika nieba, geodezja
Pełnione funkcje	Kierownik Katedry Geodezji Wyższej i Astronomii Wydziałów Politechnicznych AGH (1945-1951)
Wydział	Wydziały Politechniczne - Wydział Inżynierii ;
Odznaczenia i nagrody	Kawaler Krzyża Komandorskiego Orderu Polonia Restituta, Order Sztandaru Pracy

Prof. nadzw. dr Tadeusz Julian Banachiewicz (1882–1954)

Dyscyplina/specjalności: astronomia, astrometria, teoria macierzy, mechanika nieba, geodezja

Nota biograficzna

Urodził się 13 lutego 1882 roku w Warszawie, zmarł 17 listopada 1954 roku w Krakowie. Jego prochy przeniesiono na Skałkę do Krypty Zasłużonych.

Studiował nauki matematyczno-fizyczne na Uniwersytecie Warszawskim. W 1904 roku otrzymał tytuł kandydata nauk matematycznych na Uniwersytecie Warszawskim i złoty medal za pracę konkursową z dziedziny astronomii obserwacyjnej. Studia uzupełniające odbył w Getyndze oraz w Centralnym Obserwatorium Astronomicznym w Pułkowie k. Petersburga. W latach 1915–1918 był w Dorpacie (Tartu) kolejno: asystentem, docentem etatowym, prof. nadzw. oraz dyrektorem obserwatorium. W 1918 roku powołany został na docenta geodezji na Politechnice Warszawskiej, w 1919 roku został profesorem astronomii i dyrektorem Obserwatorium Uniwersytetu Jagiellońskiego, stanowisko to — z przerwą w latach okupacji — piastował do końca życia. Przez wiele lat był przedstawicielem Polski w Bałtyckiej Komisji Geodezyjnej.

W latach 1945-1951 był kierownikiem Katedry Geodezji Wyższej i Astronomii na Wydziale Inżynierii Wydziałów Politechnicznych Akademii Górniczo-Hutniczej.

Autor ponad 230 prac z astronomii, matematyki, mechaniki nieba, geodezji i geofizyki. Ważnym jego osiągnięciem było wydanie prawie 12 tomów czasopisma „Acta Astronomica” oraz 25 zeszytów efemeryd gwiazd zaciemnionych.

Członek Królewskiego Towarzystwa Astronomicznego w Londynie, Akademii w Padwie, Polskiej Akademii Nauk, Polskiej Akademii Umiejętności, Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Wiceprezes Międzynarodowej Unii Astronomicznej.

Doktor honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Poznańskiego oraz Uniwersytetu w Sofii.

Odznaczenia i nagrody

Kawaler Krzyża Komandorskiego Orderu Polonia Restituta, Order Sztandaru Pracy I klasy, Order Białej Róży III klasy

Źródła do biogramu

Książki

Biogramy uczonych polskich : materiały o życiu i działalności członków AU w Krakowie, TNW, PAU, PAN. Cz. 3 : Nauki ścisłe. Oprac. A. Śródka, P. Szczawiński. Wrocław 1986, s. 25–30
Ciesielska D., Maligranda L., Zwierzyńska J.: W świątyni nauki, mekce matematyków : studia i badania naukowe polskich matematyków, fizyków i astronomów na Uniwersytecie w Getyndze 1884-1933. Warszawa 2021, s. 274-275, [foto]
Słownik biograficzny matematyków polskich. Red. S. Domoradzki, Z. Pawlikowska-Brożek, D. Węglowska. Tarnobrzeg 2003, s. 12–13, [foto]
Dworak T. Z., Kreiner J. M.: Tadeusz Banachiewicz - twórca krakowianów. Wrocław ; Kraków :Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1985, 48 s., [foto]
Witkowski J.: Tadeusz Banachiewicz, uczony, nauczyciel, autor, wydawca, człowiek. Warszawa : Muzeum Techniki, 1969, 19, [1] s., [fot]
Z dziejów Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie w latach 1919-1967. Oprac. J. Sulima-Samujłło oraz zespół aut. Kraków 1970, s. 527 (Wydawnictwa Jubileuszowe 1919-1969)
Złota księga Wydziału Matematyki i Fizyki. Pod red. B. Szafirskiego. Kraków 2000, s. 162-179 (Złota Księga. Uniwersytet Jagielloński)

Artykuły

Aresztowani podczas aktion gegen Universitäts-Professoren 6 listopada 1939 roku : aresztowani naukowcy Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Alma Mater 2021, numer specjalny 212, s. 24, [foto]
Aresztowani podczas aktion gegen Universitäts-Professoren 6 listopada 1939 roku : aresztowani naukowcy Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Alma Mater 2019, nr 227, s. 56, [foto]
Kołaczek B.: Prof. dr Tadeusz Banachiewicz : wspomnienie pośmiertne. Zeszyty Naukowe. Politechnika Warszawska. Geodezja 1956, nr 1, s. 99-102
Kwiaty na Skałce : w 125. rocznicę urodzin Tadeusza Juliana Banachiewicza. Dziennik Polski 2007, nr 38 (14 II 2007), s. 11, [foto]
Mietelski J.: Stulecie urodzin Tadeusza Banachiewicza. Urania 1982, nr 4, s. 121-122
Mietelski J.: W stulecie urodzin Tadeusza Banachiewicza. Kwartalnik Historii Nauki i Techniki 1984, R. 29, nr 2, s. 507-511
Milbert S.: Tadeusz Banachiewicz - twórca rachunku krakowianowego. Przegląd Geologiczny 1970, nr 4, s. 142-143
Milbert S.: Wspomnienia pośmiertne. Zeszyty Naukowe [wyd.] AGH ; nr 17. [Seria] Geodezja 1959, nr 2, s. 3-6, [foto]
Odlanicki-Poczobutt M.: On the centenary of professor Tadeusz Banachiewicz's birth (13.II.1882-17.XI.1954). Zeszyty Naukowe AGH. [Seria] Geodezja 1983, z. 79, s. 149-152
Odlanicki-Poczobutt M.: Prof. dr Tadeusz Banachiewicz : wspomnienie pośmiertne. Przegląd Geologiczny 1955, nr 2, s. 50-51
Piotrowski S.: Tadeusz Banachiewicz (1882-1954). Nauka Polska 1954, nr 4, s. 250–254