Uniwersytet Otwarty AGH

Techniczny Uniwersytet Otwarty AGH został powołany w 1989 roku przez Senat Akademii Górniczo-Hutniczej dla uczczenia Jubileuszu 70-lecia uczelni. W 2009 roku formuła Technicznego Uniwersytetu Otwartego została poszerzona i decyzją Senatu powołano Uniwersytet Otwarty AGH.

Pierwszym opiekunem naukowym TUO AGH był prof. Andrzej Oleś, który zainicjował popularny cykl wykładów przybliżający słuchaczom UO AGH osiągnięcia różnych działów fizyki.

Kierownicy

	Od	Do
Aleksander Garlicki	1992	1999
Jan W. Dobrowolski	1999	2015
Zbigniew Szczerbowski	2016	2020

Przewodniczący Rady Programowej

	Od	Do
Aleksander Garlicki	1992	1999
Bronisław Barchański	1999	2002
Jan W. Dobrowolski	2002	2005
Ryszard Tadeusiewicz	2005	2020

Z Radą Programową UO współpracowali cenieni specjaliści różnych dziedzin z AGH i PAN, jak też wybitni reprezentacji nauki z Polonii, m.in.: prof. Z. Bochniarz sekretarz generalny Światowej Akademii Umiejętności i Nauk (WAAS) USA, prof. J. Dominik z Instytutu F.-A. Forel w Uniwersytecie w Genewie oraz prof. A. Stasch rektor Europejskiej Akademii Zarządzania i przewodniczący Rady Naukowej European Bisness Club.

W czasie ponad 30-letniej działalności Uniwersytetu Otwartego AGH wygłoszono setki wykładów, które poświęcone były aktualnym osiągnięciom z zakresu nauk technicznych, przyrodniczych (w tym biologiczno-medycznych), społeczno-ekonomicznych jak również humanistycznych. Problematyka wykładów była urozmaicona, uzupełniana w cyklu rocznym i konsultowana z Radą Programową Uniwersytetu Otwartego i ze słuchaczami.

Tematyka wykładów obejmowała również aktualne zastosowania osiągnięć nauki i techniki w tym promocję zrównoważonego rozwoju w kategoriach ekologicznych i ekonomicznych. Ważne w działalności Uniwersytetu było przedstawienie drogi życiowej tych uczonych, którzy odegrali istotną rolę w rozwoju cywilizacji i techniki, m.in. M. Skłodowskiej-Curie, W. Geotla i S. Bryły.

Wykładowcami byli cenieni specjaliści nie tylko z AGH ale także z różnych uczelni Krakowa i innych ośrodków akademickich, jak również z instytutów PAN i resortowych oraz naukowcy z Polonii. Informacja o twórczym udziale Polaków w europejskiej współpracy naukowej była jednym z ważniejszych kierunków w ramach cyklu wieloletnich wykładów. Najstarszy z wykładowców, prof. Adam Bielański wygłosił wykład w wieku 100 lat w auli Wydziału Inżynierii Materiałowej i Ceramiki AGH którego był współtwórcą. W roli prelegentów wystąpiło też trzech 90-letnich profesorów.

Bezpłatne, cotygodniowe wykłady odbywały się w soboty w godzinach od 9 do 14 i były dostępne dla wszystkich grup wiekowych. Wśród słuchaczy było wielu seniorów, ale także kandydatów na studia, studentów i absolwentów różnych uczelni. W ten sposób realizowana była idea integracji międzypokoleniowej. Wykłady zawsze połączone były z ożywioną dyskusją, która stanowiła okazję do prowadzenia systematycznego dialogu międzypokoleniowego w zakresie aktualnych problemów naukowych, społecznych i gospodarczych. Liczną grupę słuchaczy Uniwersytetu Otwartego stanowili seniorzy-absolwenci AGH. Najstarszym słuchaczem Uniwersytetu Otwartego była Pani w wieku 92 lat.

W ramach międzypokoleniowej integracji miały miejsce wystąpienia nauczycieli akademickich jak też przedstawicieli wyróżniających się w nauce studentów zagranicznych UNESCO i AGH, a także warsztaty organizowane przez Studenckie Koła Naukowe AGH. Pod egidą UO AGH prof. Jan W. Dobrowolski zorganizował i poprowadził 15 międzynarodowych konferencji.

Dla zwiększenia popularności Uniwersytetu Otwartego AGH podejmowane były różne formy wydarzeń: organizowano wycieczki dydaktyczne do muzeów krakowskich, do Ogrodu Botanicznego i do Biblioteki Głównej AGH. Organizowano także zwiedzanie niektórych wydziałów AGH, dla zapoznania się z ich nowoczesnym zapleczem naukowo-dydaktycznym i nowymi kierunkami studiów.

Realizowano także współpracę ze szkołami średnimi. Podpisano umowy ze szkołami: Zakopanego, Nowego Sącza, Wodzisławia Śląskiego, Rzeszowa. Prof. Zbigniew Szczerbowski organizował dodatkowe spotkania z młodzieżą, które odbywały się regularnie raz w miesiącu i na które przyjeżdżała licznie młodzież spoza Krakowa. Wykłady dla młodzieży zwykle połączone były z różnego typu warsztatami i pokazami w laboratoriach.

Słuchacze, którzy aktywnie uczestniczyli w odpowiedniej liczbie wykładów i zdali egzamin otrzymywali certyfikat ukończenia określonego cyklu tematycznego szkoleń. Przez wiele lat przewodniczącym Komisji Egzaminacyjnej był prof. Ryszard Tadeusiewicz.

Wykłady Uniwersytetu Otwartego były upowszechniane poprzez systematyczne informacje w Internecie, w ramach „Aktualności” na stronie głównej AGH oraz na bilbordzie na zewnątrz gmachu głównego uczelni, jak również poprzez afisze i cotygodniowe informacje w radiu i w prasie regionalnej. Promowanie wydarzeń Uniwersytetu Otwartego dla młodzieży miało miejsce na stronie portalu edukacyjnego urzędu miasta, kuratorium oraz na stronach internetowych szkół z którymi nawiązano współpracę. Prowadzono także na bieżąco strony na Facebook-u i YouTube, gdzie zamieszczano materiały filmowe z wykładów oraz zdjęcia.

W 2019 roku Uniwersytet Otwarty obchodził 30-lecie swojej działalności. W związku z czym odbyły się wykłady okolicznościowe: prof. R. Tadeusiewicza (AGH) „AGH wczoraj dziś i jutro” oraz prof. Z. Wójcika (Komitet Historii Nauki i Techniki PAN) „Rok zagubiony w pamięci. Kraków i Polska 1919”. Wykłady te wpisały się w obchody Jubileuszu stulecia AGH.

Ostatnim wykładem, który odbył się w UO AGH był wykład prof. Ryszarda Tadeusiewicza, który zazwyczaj wygłaszał wykład inauguracyjny w każdym nowym semestrze. W tym przypadku było to wykład w dniu 7 marca 2020 rozpoczynający letni semestr roku akademickiego 2019/20. Z powodu pandemii i ogłoszenia 11 marca 2020 roku pierwszego lockdownu pozostałe wykłady już się nie odbyły, choć były zaplanowane. Podczas lockdownu mgr inż. Maria Zielińska kontaktowała się telefonicznie z seniorami, wspierając ich psychicznie w trudnym czasie pandemii oraz przesyłała im materiały dotyczące problematyki zdrowotnej m.in. o zapobieganiu zakażeniu Covid-19.

Tekst: Maria Zielińska