Zygmunt Bielski-Saryusz

Zygmunt Bielski-Saryusz
Nazwisko	Bielski-Saryusz
Imię / imiona	Zygmunt
Tytuły / stanowiska	Prof. inż.
Data urodzenia	2 maja 1869
Miejsce urodzenia	Widawa
Data śmierci	12 kwietnia 1944
Miejsce śmierci	Kraków
Dyscyplina/specjalności	mechanika
Pełnione funkcje	Rektor AG (1931–1933)
Wydział	Wydział Górniczy
Odznaczenia i nagrody	Kawaler Krzyża Komandorskiego Orderu Polonia Restituta
Funkcje Gdzie od do Rektor AG 1931 1933

Prof. inż. Zygmunt Bielski-Saryusz (1869–1944)

Dyscyplina/specjalności: mechanika

Nota biograficzna

Urodził się 2 maja 1869 roku w Widawie, pow. Łask, zmarł 12 kwietnia 1944 roku w Krakowie. Pochowany na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

Wychowanek Politechniki Lwowskiej, gdzie na Wydziale Budowy Maszyn w 1892 roku uzyskał dyplom inż. mechanika. Po studiach był pomocnikiem zawiadowcy walcowni Huty Bankowej w Dąbrowie Górniczej, później pracował w warsztatach narzędzi wiertniczych przy kopalni ropy naftowej w Schodnicy, w Sanockiej Fabryce Wagonów, Polskiej Spółce Naftowej, budował pierwsze zbiorniki ziemne na ropę oraz prowadził wiercenia poszukiwawcze za solami potasowymi w Morszynie i Bolechowie oraz gazu ziemnego w Kałuszu. W 1913 roku był kierownikiem wierceń poszukiwawczych w Maniawie i Kryczce Tow. Naftowego „Opiag”, w l.1914–1915 pracował w Centralnym Zarządzie firmy „Opiag” w Wiedniu. Badał tereny naftowe w okolicach Mossulu i Hitu (Irak), w południowych Morawach i inne. Był dyrektorem naczelnym Koncernu Naftowego „Małopolska” we Lwowie.

W 1923 roku podjął pracę na Wydziale Górniczym Akademii Górniczej w Krakowie, pełniąc jednocześnie obowiązki dyrektora kopalni nafty firmy „Premier”. W AG objął kierownictwo nowo powołanej Katedry Wiertnictwa i Eksploatacji Nafty, przemianowanej w 1936 roku na Katedrę Wiertnictwa i Górnictwa Naftowego.

Od 1930 roku oddał się wyłącznie pracy naukowej i dydaktycznej.

W latach 1931-1933 był Rektorem AG.

W 1936 roku obchodzono 40-lecie jego pracy, główne uroczystości odbyły się w Borysławiu. W 1939 roku wraz z innymi profesorami uczelni krakowskich aresztowany i więziony w Oranienburgu i Sachsenhausen.

Po powrocie z obozu pracował jako wykładowca w Państwowej Szkole Technicznej Górniczo-Hutniczo-Mierniczej w Krakowie.

Dorobek naukowy i publicystyczny obejmuje ok. 85 pozycji. Głównym tematem jego prac była sprawa postępu technicznego w polskim kopalnictwie naftowym.

Był jednym z założycieli Stowarzyszenia Polskich Inżynierów Przemysłu Naftowego w Borysławiu oraz inicjatorem corocznych zjazdów naftowych.

W budynku A-4, na pierwszym piętrze, znajduje się tablica jemu poświęcona.

Odznaczenia i nagrody

Kawaler Krzyża Komandorskiego Orderu Polonia Restituta

Źródła do biogramu

Książki

• Czy wiesz kto to jest? Pod red. S. Łozy. Warszawa 1938, s. 43
• Encyklopedia Krakowa. Kraków 2000, s. 64
• Księga wychowanków i wychowawców Akademii Górniczej w Krakowie (1919-1949). Oprac. J. Sulima-Samujłło. Kraków 1979, s. 15
• Nafta i gaz Podkarpacia : zarys historii. Kraków - Kijów 2004, 490-493, [foto]
• Non omnis moriar… : groby profesorów AGH Cmentarz Rakowicki. [Z. 1]. Oprac. H. Sieński. Kraków 2018, s. 13-14, [foto]
• Non omnis moriar… : groby Rektorów Akademii Górniczej i Akademii Górniczo-Hutniczej. Z. 4 - 2021. Oprac. H. Sieński. Kraków 2021, s. 61-68, [foto]
• Olszewicz B.: Lista strat kultury polskiej (1 IX 1939-1 III 1946). Warszawa 1947, s. 16
• Paczyńska I.: Aktion gegen Universitäts-Professoren (Kraków, 6 listopada 1939 roku) i okupacyjne losy aresztowanych. Kraków 2019, s. 202, 203, 255, 290, 347, 625, 671, 705, 725, 735, 847
• Saryusz-Bielski T.: Wspomnienia legionisty, kapitana artylerii konnej, uczestnika pięciu wojen. Kraków 2019, s. VII, IX-XII, 7-13, 18, 21, 22, [foto]
• [Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1929/30]. Kraków 1929, s. 15
• [Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1931/32]. Kraków 1931, s. 15-16
• [Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1932/33]. Kraków 1932, s. 23
• [Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1933/34]. Kraków 1933, s. 23
• [Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1935/36]. Kraków 1935, s. 22-23
• [Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1936/37]. Kraków 1936, s. 25
• [Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1937/38]. Kraków 1937, s. 23-24
• [Skład Osobowy Akademii Górniczej … 1938/39]. Kraków 1938, s. 27
• Słownik biograficzny techników polskich. Z. 6. Red. T. Skarzyński. Warszawa 1995, s. 12-13
• Wacławik J.: Kronika Wydziału Górniczego 1919-2019. Kraków 2019, s. 23, 27, 32, 35, 36, 48, 50, 53, 57, 193
• Wielka Księga 85-lecia Akademii Górniczo-Hutniczej. [Oprac.] zespół aut. K. Pikoń (red. naczelny), A. Sokołowska (dyrektor projektu), K. Pikoń. Gliwice 2004, s. 313, [foto]
• Wyrok na Uniwersytet Jagielloński 6 listopada 1939. Pod red. L. Hajdukiewicza. Kraków 1989, s. 271-272, [foto]
• Z dziejów Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie w latach 1919-1967. Oprac. J. Sulima-Samujłło oraz zespół aut. Kraków 1970, s. 619-620 (Wydawnictwa Jubileuszowe 1919-1969)
• Życiorysy profesorów i asystentów Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie (1919-1964). Red. M. Odlanicki-Poczobutt. Kraków 1965, s. 10-13, [foto] (Zeszyty Naukowe. Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie ; nr 41, z. spec. 4)

Artykuły

• Aresztowani podczas aktion gegen Universitäts-Professoren 6 listopada 1939 roku : aresztowani naukowcy Wydziału Górniczego Akademii Górniczej. Alma Mater 2019, numer specjalny 212, s. 32, [foto]
• Bielski Zygmunt Sariusz : [bibliogr.]. Nauka Polska 1939, T. 24, s. 547
• Bolewski A.:: Mobilizacja sił naukowych i organizacyjnych przy powstawaniu oraz inauguracji Akademii Górniczej w Krakowie : z kart historii. Biuletyn Informacyjny Pracowników AGH 1994, nr 5, s. 5-6
• Cząstka J.: Rozwój wyższego szkolnictwa naftowego na ziemiach polskich Zeszyty Naukowe AGH ; nr 240. [Seria] Górnictwo 1969, z. 21, s. 13-45, [foto]
• Cząstka J. J.: Wspomnienie o profesorze Zygmuncie Bielskim w trzydziestoletnią rocznicę śmierci. Nafta 1974, nr 4, s. 187-188
• Czterdziestoletni jubileusz pracy zawodowej prof. Zygmunta Bielskiego. Przemysł Naftowy 1936, nr 1, s. 20-21, [foto]
• Jahoda K.: Krakowscy Górnicy. Przegląd Górniczy 1990, nr 5, s. 20-23, [foto]
• Jaros J.: "Salamandra" - pamięci kolegów górników (7). Przegląd Górniczy 1992, T. 48, nr 12, s. 18
• Pawłowski W.: Medal im. Ignacego Łukasiewicza i jego laureaci. Wiek Nafty 1992, nr 2, s. 18-20, [foto]
• Poborski J.: Wspomnienia starego inżyniera górniczego : z dziejów Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie : ciąg dalszy. Biuletyn Informacyjny Pracowników AGH 1994, nr 12, s. 11-15, [foto]
• Poczet Rektorów AGH : lata [1919-2013] : Zygmunt Bielski (1869-1944), 1931/32-1932/33. Biuletyn AGH 2013 wyd. spec. z okazji 100-lecia powołania Akademii Górniczej, s. 14, [foto]
• Sieński H.: Profesor Zygmunt Saryusz Bielski : tablice - pamięć wiecznie żywa - część 39. Biuletyn AGH 2016, nr 104/105, s. 25-27, [foto]
• Sieński H.: Zygmunt Bielski-Saryusz - Rektor w latach 1931-1933 : Poczet rektorów Akademii Górniczej i Akademii Górniczo-Hutniczej - część 8. Biuletyn AGH 2021, nr 159-160, s. 39-42, [foto]
• Sprawozdanie z uroczystości jubileuszowej prof. inż. Zygmunta Saryusza Bielskiego. Przemysł Naftowy 1936, nr 4, s. 139-140
• Szafran S.: Prof. zw. inż. Zygmunt Saryusz-Bielski (1869-1944). Wiadomości Naftowe i Gazowe 2019, nr 9, s. 6, [foto]
• Tomczyk M.: 75. rocznica "Sonderaktion Krakau". Biuletyn AGH 2014, nr 83, s. 8-9, [foto]