Marta Adelajda Dorota Suchanek-Kłyszewska: Różnice pomiędzy wersjami

Marta Adelajda Dorota Suchanek-Kłyszewska
Nazwisko	Suchanek-Kłyszewska
Imię / imiona	Marta Adelajda Dorota
Tytuły / stanowiska	Mgr inż.
Data urodzenia	12 lipca 1909
Miejsce urodzenia	Otynia (Ottynia)
Data śmierci	10 kwietnia 2008 ;
Pełnione funkcje	pierwsza absolwentka Akademii Górniczej (1936)
Wydział	Wydział Górniczy ;
Odznaczenia i nagrody	Złoty Krzyż Zasługi, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski

Aktualna wersja na dzień 12:14, 16 paź 2023

Mgr inż. Marta Adelajda Dorota Suchanek-Kłyszewska (1909–2008)

Nota biograficzna

Urodziła się 12 lipca 1909 roku w Otyni koło Kołomyi (obecnie Ukraina). Zmarła 10 kwietnia 2008 roku i została pochowana na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

W 1927 roku ukończyła Państwowe Gimnazjum Żeńskie w Krakowie. Studiowała na Wydziale Górniczym Akademii Górniczej i jako pierwsza kobieta w Polsce uzyskała w 1936 roku dyplom magistra inżyniera górnika.

W latach 1931–1936 pracowała na stanowisku zastępcy asystenta w Katedrze Geodezji i Miernictwa Górniczego na Wydziale Górniczym Akademii Górniczej, a następnie w Biurze Mierniczym i Szkód Górniczych Kopalni Węgla Kamiennego „Walenty-Wawel” w Rudzie Śląskiej na stanowisku inż. miernika (1936–1939) oraz na wydziale budowlanym Poczty Warszawa (1940–1944).

Należała do Związku Walki Zbrojnej (1941–1943) i Armii Krajowej (Komórka Legalizacji Oddziału I Komendy Głównej AK) (1943–1944). Brała udział w powstaniu warszawskim. Opiekowała się ambulatorium szpitala ewangelickiego i punktem sanitarnym, mieszczącymi się w zajmowanym przez nią mieszkaniu. Tam ukrywała Visy i granaty, formularze dokumentów legalizacyjnych oraz złote dolary do wykupu zatrzymanych. Ceniona współpracowniczka (posługiwała się biegle kilkoma językami, w tym niemieckim, francuskim i angielskim), łączniczka, podkomendna mecenasa Tadeusza Pietscha, a następnie dr. Witolda Lisa-Olszewskiego. Działała pod pseudonimami „Marta” oraz „Grześ”.

W latach 1944–1945, po przejściu przez obóz w Pruszkowie, dostała przydział pracy przymusowej w pralni sanatorium gruźliczego w Bystrej koło Bielska-Białej (ówcześnie Bistrai-Süd w Niemczech). Po powrocie z obozu pracowała w Społecznym Przedsiębiorstwie Budowlanym w Warszawie (1945–1946), a następnie na stanowisku adiunkta w Instytucie Techniki Budowlanej (1946–1975). Do 1973 roku kierowała tam Biblioteką i Ośrodkiem Informacji Naukowo-Technicznej, a później przeniosła się do Centralnego Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Przemysłu Betonów „CEBET”, dwa ostatnie lata pracując na 1/2 etatu. 1 kwietnia 1975 roku przeszła na emeryturę.

Zaangażowana w podziemną działalność wydawniczą stanu wojennego (formułowała apele i petycje, przepisywała niezbędne teksty, ukrywała, przechowywała i kolportowała wydawnictwa drugiego obiegu) związana głównie z „Nową”, „Kręgiem” oraz „Tygodnikiem Mazowsze”. Aktywna członkini Koła Oddziału I Komendy Głównej AK oraz Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Awansowana na stopień podporucznika Wojska Polskiego (2004).

Przetłumaczyła z języka francuskiego „Varsowie 44” Jean-Francois Steinera, z języka angielskiego „The Great Powers and Poland” płk Jana Kozieleckiego (Karskiego) oraz „Waldenberg, the Unsong Hero” Johna Bermana.

Odznaczenia i nagrody

Złoty Krzyż Zasługi, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, odznaczenia resortowe, londyński Krzyż Armii Krajowej

Źródła do biogramu

Książki

Księga wychowanków i wychowawców Akademii Górniczej w Krakowie (1919-1949). Oprac. J. Sulima-Samujłło. Kraków 1979, s. 177-178
Mikoś T., Tajduś A., Szumiński A.: Fascynujący świat zabytków podziemnych i naziemnych : górnicy na ratunek najcenniejszych podziemi i miast : 80 lat badań i doświadczeń w zbiorach archiwalnych 100-letniej Katedry Geomechaniki, Budownictwa i Geotechniki Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie. Kraków 2019, s. 71, [foto]
75 lat Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie. [Oprac.] Z. Kłeczek oraz zespół aut. Kraków 1994, s. 90, [foto]
Szwagrzyk F., Wirska-Parachoniak M.: 50 lat Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w fotografii. Kraków 1971, s. 35, [foto]
Trudne lata Akademii Górniczej. A. Bolewski [et al.]. Kraków 1989, s. 125 (Cracoviana Seria 2 Ludzie i Wydarzenia)

Artykuły

Chadaj A.: O pierwszej kobiecie z dyplomem magistra inżyniera górnika. Górnictwo i Geoinżynieria : kwartalnik AGH 2009, R. 33 z. 3, s. 35-41, [foto]
Hilchen M.: Ciocia Marta : 12 lipca 1909-10 kwietnia 2008 : Marta Adelajda Dorota Kłyszewska, pierwsza absolwentka Wydziału Górniczego, życiorys piękny. Biuletyn AGH 2008, nr 6/7, s. 30-31, [foto]

@@ Linia 9: / Linia 9: @@
 |function=pierwsza absolwentka Akademii Górniczej (1936)
 |faculty=Wydział Górniczy
-|awards=Złoty Krzyż Zasługi, Krzyż Kawalerski OOP
+|awards=Złoty Krzyż Zasługi, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
 |name=Marta Adelajda Dorota Suchanek-Kłyszewska
-|honorific-suffix=
-|native_name=
-|native_name_lang=
 |image_size=10467
-|alt=
-|caption=
-|resting_place=
-|resting_place_coordinates=
-|other_names=
-|residence=
-|citizenship=
-|nationality=
-|workplaces=
-|alma_mater=
-|thesis_title=
-|thesis_url=
-|thesis_year=
-|doctoral_advisor=
-|academic_advisors=
-|doctoral_students=
-|notable_students=
-|known_for=
-|varia=
-|author_abbrev_bot=
-|author_abbrev_zoo=
-|influences=
-|influenced=
-|signature=
-|signature_alt=
-|website=
-|footnotes=
-|spouse=
-|children=
 }}
 Mgr inż. '''Marta Adelajda Dorota Suchanek-Kłyszewska''' (1909–2008)
-== Życiorys ==
+== Nota biograficzna ==
-Urodziła się 12 lipca 1909 roku w Otyni koło Kołomyi (Rosja, obecnie Ukraina). Zmarła 10 kwietnia 2008 roku i została pochowana na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. W 1927 roku ukończyła Państwowe Gimnazjum Żeńskie w Krakowie. Studiowała na Wydziale Górniczym Akademii Górniczej i jako pierwsza kobieta w Polsce uzyskała w 1936 roku dyplom magistra inżyniera górnika.
+Urodziła się 12 lipca 1909 roku w Otyni koło Kołomyi (obecnie Ukraina). Zmarła 10 kwietnia 2008 roku i została pochowana na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
-W latach 1931–1936 pracowała na stanowisku zastępcy asystenta w Katedrze Geodezji i Miernictwa Górniczego na [[Wydział Górniczy|Wydziale Górniczym ]]Akademii Górniczej, a następnie w Biurze Mierniczym i Szkód Górniczych Kopalni Węgla Kamiennego „Walenty-Wawel” w Rudzie Śląskiej na stanowisku inż. miernika (1936–1939) oraz na wydziale budowlanym Poczty Warszawa (1940–1944).
-Należała do Związku Walki Zbrojnej (1941–1943) i Armii Krajowej (Komórka Legalizacji Oddziału I Komendy Głównej AK) (1943–1944). Brała udział w Powstaniu Warszawskim. Opiekowała się ambulatorium szpitala ewangelickiego i punktem sanitarnym, mieszczącymi się w zajmowanym przez nią mieszkaniu. Tam ukrywała Visy i granaty, formularze dokumentów legalizacyjnych oraz złote dolary do wykupu zatrzymanych. Ceniona współpracowniczka (posługiwała się biegle kilkoma językami, w tym niemieckim, francuskim i angielskim), łączniczka, podkomendna mecenasa Tadeusza Pietscha, a następnie dr. Witolda Lisa-Olszewskiego. Działała pod pseudonimami „Marta” oraz „Grześ”.
+W 1927 roku ukończyła Państwowe Gimnazjum Żeńskie w Krakowie. Studiowała na Wydziale Górniczym Akademii Górniczej i jako pierwsza kobieta w Polsce uzyskała w 1936 roku dyplom magistra inżyniera górnika.
-W latach 1944–1945, po przejściu przez obóz w Pruszkowie, dostała przydział pracy przymusowej w pralni sanatorium gruźliczego w Bystrej koło Bielska-Białej (ówcześnie Bistrai-Süd w Niemczech). Po powrocie z obozu pracowała w Społecznym Przedsiębiorstwie Budowlanym w Warszawie (1945–1946), a następnie na stanowisku adiunkta w Instytutcie Techniki Budowlanej (1946–1975). Do 1973 roku kierowała tam Biblioteką i Ośrodkiem Informacji Naukowo-Technicznej, a później przeniosła się do Centralnego Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Przemysłu Betonów „CEBET”, dwa ostatnie lata pracując na 1/2 etatu. 1 kwietnia 1975 roku przeszła na emeryturę.
+W latach 1931–1936 pracowała na stanowisku zastępcy asystenta w Katedrze Geodezji i Miernictwa Górniczego na [[Wydział Górniczy|Wydziale Górniczym ]]Akademii Górniczej, a następnie w Biurze Mierniczym i Szkód Górniczych Kopalni Węgla Kamiennego „Walenty-Wawel” w Rudzie Śląskiej na stanowisku inż. miernika (1936–1939) oraz na wydziale budowlanym Poczty Warszawa (1940–1944).
-Zaangażowana w podziemną działalność wydawniczą stanu wojennego (formułowała apele i petycje, przepisywała niezbędne teksty, ukrywała, przechowywała i kolportowała wydawnictwa drugiego obiegu) związana głównie z „Nową”, „Kręgiem” oraz „Tygodnikiem Mazowsze”. Aktywna członkini Koła Oddziału I Komendy Głównej AK oraz Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Awansowana na stopień podporucznika Wojska Polskiego (2004).
+Należała do Związku Walki Zbrojnej (1941–1943) i Armii Krajowej (Komórka Legalizacji Oddziału I Komendy Głównej AK) (1943–1944). Brała udział w powstaniu warszawskim. Opiekowała się ambulatorium szpitala ewangelickiego i punktem sanitarnym, mieszczącymi się w zajmowanym przez nią mieszkaniu. Tam ukrywała Visy i granaty, formularze dokumentów legalizacyjnych oraz złote dolary do wykupu zatrzymanych. Ceniona współpracowniczka (posługiwała się biegle kilkoma językami, w tym niemieckim, francuskim i angielskim), łączniczka, podkomendna mecenasa Tadeusza Pietscha, a następnie dr. Witolda Lisa-Olszewskiego. Działała pod pseudonimami „Marta” oraz „Grześ”.
-Przetłumaczyła z języka francuskiego „Varsowie 44” Jean-Francois Steinera, z języka angielskiego „The Great Powers and Poland” płk Jana Kozieleckiego (Karskiego) oraz „Waldenberg, the Unsong Hero” Johna Bermana.
+W latach 1944–1945, po przejściu przez obóz w Pruszkowie, dostała przydział pracy przymusowej w pralni sanatorium gruźliczego w Bystrej koło Bielska-Białej (ówcześnie Bistrai-Süd w Niemczech). Po powrocie z obozu pracowała w Społecznym Przedsiębiorstwie Budowlanym w Warszawie (1945–1946), a następnie na stanowisku adiunkta w Instytucie Techniki Budowlanej (1946–1975). Do 1973 roku kierowała tam Biblioteką i Ośrodkiem Informacji Naukowo-Technicznej, a później przeniosła się do Centralnego Ośrodka Badawczo-Rozwojowego Przemysłu Betonów „CEBET”, dwa ostatnie lata pracując na 1/2 etatu. 1 kwietnia 1975 roku przeszła na emeryturę.
-== Odznaczenia i nagrody ==
+Zaangażowana w podziemną działalność wydawniczą stanu wojennego (formułowała apele i petycje, przepisywała niezbędne teksty, ukrywała, przechowywała i kolportowała wydawnictwa drugiego obiegu) związana głównie z „Nową”, „Kręgiem” oraz „Tygodnikiem Mazowsze”. Aktywna członkini Koła Oddziału I Komendy Głównej AK oraz Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Awansowana na stopień podporucznika Wojska Polskiego (2004).
-[[Złoty Krzyż Zasługi]], [[Krzyż Kawalerski OOP]], odznaczenia resortowe, londyński Krzyż Armii Krajowej
+Przetłumaczyła z języka francuskiego „Varsowie 44” Jean-Francois Steinera, z języka angielskiego „The Great Powers and Poland” płk Jana Kozieleckiego (Karskiego) oraz „Waldenberg, the Unsong Hero” Johna Bermana.
-== Bibliografia ==
+==== Odznaczenia i nagrody ====
-Źródło:
+[[Złoty Krzyż Zasługi]], [[Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski]], odznaczenia resortowe, londyński Krzyż Armii Krajowej
-* Księga wychowanków i wychowawców Akademii Górniczej w Krakowie (1919–1949). Kraków 1979. s. 177–178
-* Biuletyn AGH : magazyn informacyjny Akademii Górniczo-Hutniczej 2008 nr 6/7. s. 30–31, portr.
+== Źródła do biogramu  ==
+====Książki====
+* Księga wychowanków i wychowawców Akademii Górniczej w Krakowie (1919-1949). Oprac. J. Sulima-Samujłło. Kraków 1979, s. 177-178
+* Mikoś T., Tajduś A., Szumiński A.: Fascynujący świat zabytków podziemnych i naziemnych : górnicy na ratunek najcenniejszych podziemi i miast : 80 lat badań i doświadczeń w zbiorach archiwalnych 100-letniej Katedry Geomechaniki, Budownictwa i Geotechniki Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie. Kraków 2019, s. 71, [foto]
+* 75 lat Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie. [Oprac.] Z. Kłeczek oraz zespół aut. Kraków 1994, s. 90, [foto]
+* Szwagrzyk F., Wirska-Parachoniak M.: 50 lat Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w fotografii. Kraków 1971, s. 35, [foto]
+* Trudne lata Akademii Górniczej. A. Bolewski [et al.]. Kraków 1989, s. 125 (Cracoviana Seria 2 Ludzie i Wydarzenia)
+====Artykuły====
+* Chadaj A.: O pierwszej kobiecie z dyplomem magistra inżyniera górnika. ''Górnictwo i Geoinżynieria : kwartalnik AGH'' 2009, R. 33 z. 3, s. 35-41, [foto]
+* Hilchen M.: Ciocia Marta : 12 lipca 1909-10 kwietnia 2008 : Marta Adelajda Dorota Kłyszewska, pierwsza absolwentka Wydziału Górniczego, życiorys piękny. ''Biuletyn AGH'' 2008, nr 6/7, s. 30-31, [foto]
 {{DEFAULTSORT:Suchanek-Kłyszewska, Marta Adelajda Dorota}}
-[[Category:Uczeni]]
+[[Category:Biogramy]]