Tekst źródłowy strony Posąg Św. Barbary

Barbara po łacinie znaczy cudzoziemka, mieszkanka spoza Grecji. Legenda głosi, że Św. Barbara, córka bogatego człowieka, potajemnie przyjęła chrześcijaństwo i złożyła ślub dozgonnej czystości. Było to za panowania cesarza Maksymiana Galeriusza (305-311) w czasie najkrwawszych prześladowań chrześcijan. Ojciec obawiając się o swój majątek, pozycję i życie głodził ją w wieży swego zamku, a gdy to zawiodło oddał pod sąd, a wyrok skazujący Barbarę na ścięcie sam wykonał. Prawdopodobnie ta nietypowa śmierć z ręki własnego ojca rozsławiła Jej cześć. Św. Barbara jest patronką ludzi narażonych na nagłą i niespodziewaną śmierć, jak: górnicy, hutnicy, marynarze, żołnierze, kamieniarze, więźniowie itp.<ref>Zaleski W.: Święci na każdy dzień. Łódź 1982</ref>

Patronami poszczególnych kopalń czy ośrodków górniczych byli różni święci: w Harcu - Św. Wolfgang i Andrzej, w Mansfeld - Św. Jerzy, w Salzburgu - Św. Rupert, w Czechach - Św. Mikołaj. Kult Św. Barbary w Polsce odnotowany został w pierwszej połowie XIV w. - w 1341 r. ufundowany został kościół szpitalny w Nysie. W literaturze staropolskiej (M. Rej) i w przysłowiach uwidacznia się Jej popularność, aczkolwiek występuje tam ona, jako patronka ludzi „wodnych” (flisaków, przewoźników i marynarzy). W drugiej połowie XVII wieku związek Św. Barbary z górnictwem był już dość szeroko rozpowszechniony. Wg. Karola Mainka (górnika drukującego w czasopismach niemieckich różne przyczynki, oparte głównie na wiadomościach pochodzących z tradycji) punktem wyjścia dla kultu Św. Barbary miało być istniejące od 1744 r. w Tarnowskich Górach bractwo Św. Barbary, patronki pomocnej w godzinę śmierci. Stąd przedostać się miał ten kult na poszczególne kopalnie. <ref>Ligęza J., Żywirska M.: Zarys kultury górniczej : Górny Śląsk, Zagłębie Dąbrowskie. Katowice 1964</ref>

Pierwszy posąg Św. Barbary na dachu gmachu głównego Akademii Górniczej, został umieszczony 24 sierpnia 1939 r. Był dziełem Jana Dudka - rzeźbiarza z Niedźwiedzy k. Brzeska, wykonanym przy pomocy jego brata Michała i Władysława Osyby, w krakowskiej pracowni Stefana Zbigniewicza, w okresie od 7 października 1938 do 10 marca 1939 r. <ref>Jan Dudek : aby ta wioska miły twór Boży była kolebką pokoju. Wybór i oprac. A. Mikosz, T. Myszka. Dębno 2022, s. 6-7, [foto]</ref><ref>Zaświadczenie Stefana Zbigniewicza z 10 marca 1939 roku</ref>Posąg był wykonany z ręcznie kutej i spawanej blachy miedzianej, częściowo złoconej. Nie przetrwał jednak II wojny światowej. W styczniu 1940 r. został usunięty przez hitlerowców.  

Po wojnie zniszczony posąg zastąpił witraż Św. Barbary umieszczony na półpiętrze w gmachu głównym, autorstwa profesora ASP w Krakowie Adama Stalony-Dobrzańskiego (we współpracy z profesorem Ludwikiem Gardowskim) i wykonany w 1948 roku przez Krakowski Zakład Witrażów S. G. Żeleński. Zamówiło go Stowarzyszenie Studentów Akademii Górniczej. Po likwidacji Stowarzyszenia witraż został zdemontowany i przez ponad 30 lat był przechowywany w kościele Św. Barbary. Na Uczelnię powrócił w 1981 roku.<ref>''Protokół z posiedzenia Senatu AGH odbytego w dniu 3 grudnia 1981 roku.'' (Powrót do AGH witraża św. Barbary, s. 30-31)</ref>  

Obecny posąg na dachu gmachu głównego AGH jest drugim pomnikiem świętej w tym miejscu. Wykonany został przez rzeźbiarza Jana Sieka według pierwowzoru, ale w całości z miedzi. Postawiono go 29 maja 1999 r.<ref>100 lat AGH w fotografii. Kraków 2019, s. 44-45, [foto]</ref><ref>Sulima Z.: Barbara stanęła o czasie. ''Biuletyn Informacyjny Pracowników AGH'' 1999, nr 66/67, s. 44-48, [foto]</ref>Inicjatywa odbudowy pomnika pochodziła od dwóch profesorów AGH, [[Kazimierz Czopek|Kazimierza Czopka]] i [[Antoni Łukasz Pasierb|Antoniego Pasierba]], natomiast decyzję o jego odbudowie i o umieszczeniu na dachu gmachu głównego podjął ówczesny Rektor AGH [[Ryszard Tadeusiewicz|prof. Ryszard Tadeusiewicz]].<ref>Blog prof. R. Tadeusiewicza. Święta Barbara ponad AGH [online] [przeglądany 6.02. 2020]. Dostępny w: https://natemat.pl/blogi/ryszardtadeusiewicz/84267,swieta-barbara-ponad-agh</ref> Figurę poświęcił 17 czerwca 1999 r. Papież [[Jan Paweł II]] podczas szóstej pielgrzymki do ojczyzny.


Przywrócenie figury Świętej Barbary na głównym budynku AGH (Kronika - TVP Kraków)

<youtube width = "450" height = "271">plbooKiz2Yk</youtube>


[[Poświęcenie posągu św. Barbary przez Papieża Jana Pawła II w dniu 17 czerwca 1999 - zdjęcia Stanisława Majewskiego]]


[[Plik:Obraz1.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/2/2a/Obraz1.png]]



[[Plik:Obraz2.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/7/76/Obraz2.png|]]



[[Plik:Obraz3.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/3/33/Obraz3.png]]



[[Plik:Obraz4.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/4/44/Obraz4.png]]



[[Plik:Obraz5.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/3/37/Obraz5.png]]



[[Plik:Obraz6.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/d/d6/Obraz6.png]]



[[Plik:Obraz7.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/c/c0/Obraz7.png]]



[[Plik:Obraz8.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/8/89/Obraz8.png]]



[[Plik:Obraz9.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/0/01/Obraz9.png]]



[[Plik:Obraz10.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/1/1e/Obraz10.png]]



[[Plik:Obraz11.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/c/cd/Obraz11.png]]



[[Plik:Obraz12.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/a/ae/Obraz12.png]]



[[Plik:Obraz13.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/d/d4/Obraz13.png]]



[[Plik:Obraz14.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/1/13/Obraz14.png]]



[[Plik:Obraz15.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/d/d8/Obraz15.png]]



[[Plik:Obraz16.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/0/08/Obraz16.png]]



[[Plik:Obraz17.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/8/84/Obraz17.png]]



[[Plik:Obraz18.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/7/72/Obraz18.png]]



[[Plik:Obraz19.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/9/91/Obraz19.png]]



[[Plik:Obraz20.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/b/b5/Obraz20.png]]


[[Plik:Obraz21.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/e/e1/Obraz21.png]]


[[Plik:Obraz22.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/7/7e/Obraz22.png]]


[[Plik:Obraz23.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/4/46/Obraz23.png]]


[[Plik:Obraz24.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/5/5f/Obraz24.png]]


[[Plik:Obraz25.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/6/6d/Obraz25.png]]


[[Plik:Obraz26.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/d/dd/Obraz26.png]]


[[Plik:Obraz27.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/a/a8/Obraz27.png]]


[[Plik:Obraz28.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/b/b8/Obraz28.png]]


[[Plik:Obraz29.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/9/90/Obraz29.png]]


[[Plik:Obraz89.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/7/73/Obraz89.png]]


[[Plik:Obraz30.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/7/71/Obraz30.png]]


[[Plik:Obraz34.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/0/01/Obraz34.png]]


[[Plik:Obraz31.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/d/d1/Obraz31.png]]


[[Plik:Obraz32.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/a/a5/Obraz32.png]]


[[Plik:Obraz33.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/8/84/Obraz33.png]]


[[Plik:Obraz35.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/2/2e/Obraz35.png]]


[[Plik:Obraz36.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/f/fb/Obraz36.png]]


[[Plik:Obraz37.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/1/11/Obraz37.png]]


[[Plik:Obraz90.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/8/80/Obraz90.png]]


[[Plik:Obraz38.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/9/96/Obraz38.png]]


[[Plik:Obraz39.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/3/3d/Obraz39.png]]


[[Plik:Obraz40.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/a/a9/Obraz40.png]]


[[Plik:Obraz41.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/e/e8/Obraz41.png]]


[[Plik:Obraz42.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/5/5d/Obraz42.png]]


[[Plik:Obraz43.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/4/4f/Obraz43.png]]


[[Plik:Obraz44.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/e/eb/Obraz44.png]]


[[Plik:Obraz45.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/f/fd/Obraz45.png]]


[[Plik:Obraz46.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/5/59/Obraz46.png]]


[[Plik:Obraz47.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/9/9d/Obraz47.png]]


[[Plik:Obraz48.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/b/be/Obraz48.png]]


[[Plik:Obraz49.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/4/49/Obraz49.png]]


[[Plik:Obraz50.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/3/35/Obraz50.png]]


[[Plik:Obraz51.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/5/51/Obraz51.png]]


[[Plik:Obraz52.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/5/58/Obraz52.png]]


[[Plik:Obraz53.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/5/5d/Obraz53.png]]


[[Plik:Obraz54.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/5/51/Obraz54.png]]


[[Plik:Obraz55.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/e/ee/Obraz55.png]]


[[Plik:Obraz56.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/1/1b/Obraz56.png]]


[[Plik:Obraz57.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/3/3c/Obraz57.png]]


[[Plik:Obraz58.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/c/c5/Obraz58.png]]


[[Plik:Obraz59.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/3/3d/Obraz59.png]]


[[Plik:Obraz60.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/4/4e/Obraz60.png]]


[[Plik:Obraz61.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/a/ad/Obraz61.png]]


[[Plik:Obraz62.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/1/1a/Obraz62.png]]


[[Plik:Obraz63.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/1/16/Obraz63.png]]


[[Plik:Obraz64.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/7/75/Obraz64.png]]


[[Plik:Obraz65.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/5/5d/Obraz65.png]]


[[Plik:Obraz66.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/9/93/Obraz66.png]]


[[Plik:Obraz67.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/0/01/Obraz67.png]]


[[Plik:Obraz68.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/0/0f/Obraz68.png]]


[[Plik:Obraz69.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/d/db/Obraz69.png]]


[[Plik:Obraz70.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/3/3c/Obraz70.png]]


[[Plik:Obraz71.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/5/5c/Obraz71.png]]


[[Plik:Obraz72.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/6/60/Obraz72.png]]


[[Plik:Obraz73.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/7/75/Obraz73.png]]


[[Plik:Obraz75.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/b/bb/Obraz75.png]]


[[Plik:Obraz74.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/f/fb/Obraz74.png]]


[[Plik:Obraz76.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/8/8c/Obraz76.png]]


[[Plik:Obraz91.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/c/c2/Obraz91.png]]


[[Plik:Obraz77.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/c/c3/Obraz77.png]]


[[Plik:Obraz78.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/a/a7/Obraz78.png]]


[[Plik:Obraz92.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/2/22/Obraz92.png]]


[[Plik:Obraz79.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/0/0a/Obraz79.png]]


[[Plik:Obraz80.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/c/c3/Obraz80.png]]


[[Plik:Obraz81.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/4/45/Obraz81.png]]


[[Plik:Obraz82.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/5/56/Obraz82.png]]


[[Plik:Obraz83.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/e/e2/Obraz83.png]]


[[Plik:Obraz84.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/8/85/Obraz84.png]]


[[Plik:Obraz85.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/1/1d/Obraz85.png]]


[[Plik:Obraz86.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/0/0b/Obraz86.png]]


[[Plik:Obraz87.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/9/9b/Obraz87.png]]


[[Plik:Obraz88.png|800px|center|thumb|link=https://historia.agh.edu.pl/mediawiki/images/3/3c/Obraz88.png]]


Prezentacja autorstwa: prof. [[Stanisław Adam Majewski|Stanisława Majewskiego]]. Uzupełnienia: prof. [[Ryszard Tadeusiewicz]]. W prezentacji wykorzystano fotografie:

- Archiwum Instytutu Sztuki PAN

- [[Muzeum AGH]]

- Muzeum Krakowa

- Stanisława Godynia

- Stanisława Majewskiego

- Zbigniewa Sulimy - [https://www.biuletyn.agh.edu.pl/ Biuletyn AGH]

== Przypisy ==

<references/>

== Bibliografia ==

==== Inne ====

* Biografia Adama Stalony-Dobrzańskiego [online] [przeglądany 14.02.2023]. Dostępny w: http://stalony-dobrzanski.info/pl/biografia-stalony

* Jan Dudek - rzeźbiarz z Niedźwiedzy [online] [przeglądany 14.02.2023]. Dostępny w: https://gminadebno.pl/z-historii-gminy,jan-dudek-rzezbiarz-z-niedzwiedzy,2984.html

* Jan Dudek. Życiorys [online] [przeglądany 14.02.2023]. Dostępny w: https://pspniedzwiedza.edupage.org/text9/

== Źródła (w układzie chronologicznym) ==

*[[Media:Zaswiadczenie Stefana Zbigniewicza.pdf|Zaświadczenie Stefana Zbigniewicza z 10 marca 1939 roku]]

*[[Media:Witraz sw. Barbary 01.pdf|''Protokół z posiedzenia Senatu AGH odbytego w dniu 12 listopada 1981 roku.'' (Powrót do AGH witraża św. Barbary, s. 18)]]

*[[Media:Witraz sw. Barbary 02.pdf|''Protokół z posiedzenia Senatu AGH odbytego w dniu 3 grudnia 1981 roku.'' (Powrót do AGH witraża św. Barbary, s. 8)]]

*[[Media:Witraz sw. Barbary 03.pdf|''Protokół z posiedzenia Senatu AGH odbytego w dniu 3 grudnia 1981 roku.'' (Powrót do AGH witraża św. Barbary, s. 30-31)]]