Stanisław Staszic

Stanisław Staszic
Nazwisko	Staszic
Imię / imiona	Stanisław ;
Data urodzenia	16 listopada 1755
Miejsce urodzenia	Piła
Data śmierci	20 stycznia 1826
Miejsce śmierci	Warszawa
Dyscyplina/specjalności	geologia, organizacja przemysłu, działalność społeczna
Pełnione funkcje	uczony, filozof, przyrodnik, działacz i pisarz polityczny, ksiądz
Wydział	Patron AGH ; ;

Stanisław Staszic (1755–1826)

Dyscyplina/specjalności: geologia, organizacja przemysłu, działalność społeczna

Nota biograficzna

Urodził się przed 6 listopada 1755 roku w Pile, zmarł 20 stycznia 1826 roku w Warszawie i tam też pochowany w kościele OO Kamedułów na Bielanach, obecnie teren Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.

Po uzyskaniu święceń w Kolegium Lubrańskiego w Poznaniu, wyjechał do Paryża, gdzie studiował nauki przyrodnicze w College de France. Studiował również w Lipsku i w Getyndze. W 1782 roku uzyskał doktorat praw i objął wykłady języka francuskiego na Akademii Zamojskiej. Prowadził badania przyrodnicze na Lubelszczyźnie i Chełmońszczyźnie, na Wołyniu i Podolu, a z czasem na obszarze całego kraju, szczególnie dużo uwagi poświęcając budowie geologicznej i bogactwom mineralnym Karpat. Sporządził pierwszą mapę geologiczną Polski. Odkrył pokłady węgla w Dąbrowie Górniczej i zainicjował ich eksploatację. W 1816 roku został dyrektorem Wydziału Przemysłu i Kunsztów w Komisji Rządowej Spraw Wewnętrznych i Policji. Wówczas wiele zrobił dla rozwoju i modernizacji krajowego przemysłu, głównie zakładów metalowych, hutnictwa i górnictwa na terenie Zagłębia Staropolskiego.

Utworzył w Kielcach Akademię Górniczą (1816), pierwszą w Polsce uczelnię techniczną kształcącą fachowców dla przemysłu. Doprowadził do powstania Szkoły Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa pod Warszawą, współuczestniczył w organizacji Szkoły Przygotowawczej do Instytutu Politechnicznego w Warszawie (1826), pierwszej polskiej wyższej uczelni technicznej. Przyczynił się również do powstania uniwersytetu w Warszawie. Utworzył w swoich dobrach rodzaj spółdzielni chłopskiej. Przyczynił się do powstania Instytutu Głuchoniemych w Warszawie. Cały swój majątek zapisał na rzecz szpitali, szkół oraz budowy pomnika M. Kopernika.

Prowadził działalność publicystyczną na rzecz reform, opisał własną teorię na temat dziejów ziemi, opublikował wielkie dzieło historio-filozoficzne „Ród ludzki”.

W 1969 roku z okazji 50-lecia istnienia AGH, uczelni nadano imię Stanisława Staszica.

Bibliografia

Książki

Goetel W.: Stanisław Staszic : na 50-lecie Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie. Kraków 1969, 57, [4] s., [foto]
Krokowski S.: Stanisław Staszic : syn ziem odzyskanych. Poznań 1948, 71, [1] s.
Łotys Z.: Stanisław Staszic : filozof i reformator społeczny. Olsztyn 1999, 219, [1] s.
Nowa Encyklopedia Powszechna. T. 6. Warszawa 1996, s. 33-34
Przyrowski Z.: Kto to był? : popularny słownik biograficzny. Warszawa 1996, s. 579-580
Skodlarski J.: Nowe spojrzenie na poglądy i działalność Stanisława Staszica. Łódź 2010, 131 s.
Słownik biograficzny techników polskich. Z. 9. Red. nacz. Z. Skoczyński. Warszawa 1998, s. 127-128
Słownik polskich pionierów techniki. Pod red. B. Orłowskiego. Katowice 1986, s. 197-198
Stanisław Staszic - mąż stanu i twórca przemysłu w Królestwie Kongresowym : szlakiem działalności Stanisława Staszica : seminarium, Politechnika Warszawska 30 czerwca 2011 roku. Kom red. G. Borończyk-Płaska, J. Grabski, W. Zych. Warszawa cop. 2012, 92 s., [foto]
Stanisław Staszic i jego dzieło : materiały sesji naukowej Stanisław Staszic a współczesne osiągnięcia geologii polskiej : Piła 27-28 marca 1976 r. : praca zbiorowa. Pod red. J. Topolskiego. Poznań 1978, 169 s. (Biblioteka "Rocznika Nadnoteckiego", t. 2).
Stanisław Staszic i jego epoka. Red. C. Kucharska, Z. Popławski. Piła 2007, 147 s., [foto]
Stanisław Staszic twórca polskiego wyższego szkolnictwa technicznego : sympozjum, Kielce 28 czerwca 2010 r. Red. S. Meducki. Kielce 2010, 117 s., [foto]
Wójcik Z.: Stanisław Staszic. Radom cop. 2008, 476 s., [foto]
Wójcik Z.: Stanisław Staszic : organizator nauki i gospodarki. Kraków 1999, 220 s., [foto]

Nowa Encyklopedia Powszechna. Warszawa PWN. T. 6. 1996. S. 33–34
Słownik polskich pionierów techniki. Katowice 1986. S. 197–198
Portal Magazynu Historycznego „Mówią Wieki” [Dokument elektroniczny]. — Tryb dostępu : www.mowiawieki.pl/artykul.html?id_artykul=545 [25.02.2005], portr.
Słownik biograficzny techników polskich. Z. 9. Warszawa 1997. S. 127–128
Stanisław Staszic i jego dzieło : materiały sesji naukowej Stanisław Staszic a współczesne osiągnięcia geologii polskiej : Piła 27-28 marca 1976 r. Praca zbiorowa pod red. Jerzego Topolskiego. Poznań : Wydawnictwo Poznańskie, 1978, 169 s. (Biblioteka "Rocznika Nadnoteckiego", t. 2).