Zofia Alexandrowicz

Zofia Alexandrowicz
Nazwisko	Alexandrowicz
Imię / imiona	Zofia
Tytuły / stanowiska	Prof. dr hab.
Data urodzenia	25 kwietnia 1930
Miejsce urodzenia	Kraków
Data śmierci	20 czerwca 2024
Dyscyplina/specjalności	geologia, geomorfologia, ochrona przyrody
Odznaczenia i nagrody	Złoty Krzyż Zasługi, Medal 40-lecia Polski Ludowej

Prof. dr hab. Zofia Alexandrowicz (1930-2024)

Dyscyplina/specjalności: geologia, geomorfologia, ochrona przyrody

Nota biograficzna

Urodziła się 25 kwietnia 1930 roku w Krakowie. Zmarła 20 czerwca 2024 roku. Pochowana na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

W 1950 roku zdała maturę i podjęła studia geologiczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, w następnym roku były one przeniesione na Akademię Górniczo-Hutniczą (Wydział Geologiczno-Poszukiwawczy). W tej uczelni po pięciu latach uzyskała magisterium, po czym skierowana nakazem pracy, została nauczycielką w krakowskim Technikum Geologicznym.

W 1958 roku prof. Walery Goetel przyjął Ją na stanowisko asystenta, później starszego asystenta, w kierowanym przez siebie Zakładzie Ochrony Przyrody PAN, przekształconym następnie w Instytut. Praca pod Jego kierunkiem zapoczątkowała zarówno podjęcie przez Nią działalności badawczej, jak też nawiązanie bliskiego kontaktu z Akademią Górniczo-Hutniczą. Opublikowała wówczas m.in. wyniki opracowania karbońskiej mikrofauny z okolic Bytomia. Systematycznie uczestniczyła w prowadzonych przez Profesora posiedzeniach „Zagadnienia Ochrony Zasobów Przyrody”. W nawiązaniu do tej tematyki podjęła opracowanie form wydmowych Pustyni Błędowskiej i wykonanie mapy ich rozmieszczenia, wskazując na potrzebę ochrony tego unikalnego obiektu (1962).

Zajęła się następnie badaniem utworów górnej kredy występujących jako kry glacjalne na wyspie Wolin, określając ich wiek na podstawie zespołów mikrofauny otwornicowej. Wyniki tego opracowania przedstawiła w publikacji, uzyskując w 1965 roku stopień naukowy doktora oraz stanowisko adiunkta. Jako współautor uczestniczyła także w opracowaniu mapy parków narodowych i rezerwatów przyrody oraz katalogu obiektów chronionych w Polsce.

Kilka lat wcześniej rozpoczęła długoletnie badania skałek piaskowcowych w Beskidach oraz Pogórzu Karpackim. W obszernej monografii przedstawiła rozmieszczenie, cechy i zróżnicowanie form skałkowych oraz omówiła ich genezę, wskazując na potrzebę ochrony wybranych obiektów.

W 1978 roku na a podstawie rozprawy „Skałki piaskowcowe zachodnich Karpat fliszowych”, Rada Wydziału Geologiczno-Poszukiwawczego AGH przyznała Jej stopień naukowy doktora habilitowanego. Uzyskała wówczas stanowisko docenta oraz kierownika Pracowni Ochrony Przyrody Nieożywionej PAN, została też członkiem Państwowej Rady Ochrony Przyrody.

Tytuł naukowy profesora nadał Jej 24 czerwca 1993 roku Prezydent Rzeczpospolitej Polski.

W Instytucie Ochrony Przyrody PAN w listopadzie tego roku otrzymała stanowisko profesora nadzwyczajnego, a z dniem 1 maja 1997 roku - stanowisko profesora zwyczajnego.

W ostatniej dekadzie ubiegłego stulecia podjęła badania Grot Kryształowych w Kopalni Soli Wieliczka, które w 2000 r. zostały uznane za rezerwat przyrody. Przedstawiła dokumentację nagromadzeń kryształów halitu oraz kierowała monitoringiem określającym warunki ich zabezpieczenia. Była głównym współautorem i redaktorem monograficznej książki prezentującej ten obiekt, wyróżnionej nagrodą Ministerstwa Środowiska.

W ramach działalności dydaktycznej prowadziła wykłady na Akademii Rolniczej w Krakowie (1969-1977). W późniejszych latach (1995-1998), na zlecenie Wydziału Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska AGH podjęła wykłady na Studium Podyplomowym, a Rada Naukowa tego wydziału powierzyła Jej promotorstwo i obronę trzech przewodów doktorskich oraz recenzje pięciu prac doktorskich i jednej rozprawy habilitacyjnej. Prowadziła także wykłady z ochrony przyrody dla studentów i doktorantów Uniwersytetu Jagiellońskiego.

W kolejnych latach (1979-2000) kierowała Pracownią, a następnie Zakładem Ochrony Przyrody Nieożywionej i Zakładem Georóżnorodności w Instytucie Ochrony Przyrody PAN, była redaktorem naczelnym Rocznika „Ochrona Przyrody”, członkiem Komitetu Ochrony Przyrody PAN, Komisji Paleogeografii Czwartorzędu PAU, Państwowej Rady Ochrony Przyrody oraz członkiem Rady Naukowej Wolińskiego Parku Narodowego i Magurskiego Parku Narodowego. Od roku 1957 jest członkiem Polskiego Towarzystwa Geologicznego.

Odbyła kilkutygodniowe zagraniczne staże stypendialne, aktywnie uczestniczyła w założeniu Europejskiej Asocjacji Ochrony Dziedzictwa Geologicznego ProGEO, koordynując jej działalność w Środkowej Europie. Organizowała krajowe i międzynarodowe konferencje i sympozja na temat rozwoju ochrony dziedzictwa geologicznego, opracowała także bank danych dotyczących geostanowisk z obszaru Polski, reprezentatywnych dla sieci europejskiej.

W pierwszym roku następnego stulecia przeszła na emeryturę, ale na przedstawioną prośbę dyrekcja Instytutu przedłużyła Jej zatrudnienie w wymiarze 1/4 etatu, trwające przez następne 7 lat. W tym okresie prowadziła nadal badania dotyczące genezy i transformacji form wietrzenia fizycznego i chemicznego powierzchni skałek piaskowcowych w Karpatach, ściśle współdziałając z pracownikami Katedry Mineralogii Petrografii i Geochemii AGH. Wyniki tych badań zostały zamieszczone w kilku wspólnych publikacjach.

Autorka i współautorka ponad 250 publikacji naukowych i popularno-naukowych oraz map.

Odznaczenia i nagrody

Nagrody Naukowe Polskiej Akademii Nauk (1974, 1979), Srebrna Odznaka „Za zasługi dla Ziemi Krakowskiej” (1983), Złoty Krzyż Zasługi (1984), Medal 40-lecia Polski Ludowej (1985), Nagroda Naukowa Ministerstwa Środowiska (2003)

Bibliografia publikacji

Prof. Zofia Alexandrowicz - wykaz wybranych publikacji

Źródła do biogramu

Książki

• Zofia Alexandrowicz. W: Manecki A.: Ludzie nauk o Ziemi i Kosmosie : z wydarzeniami lat minionych tle. Kraków 2023, s. 16-17

Inne

• Informacje od prof. zw. dr. hab. Stefana Witolda Alexandrowicza
• Nekrolog ZOFIA ALEKSANDROWICZ [online] [przeglądany 26.08.2024]. Dostępny w: https://www.gabriel24.pl/nekrolog/zofia-aleksandrowicz/