Dzień Górnika

Dzień Górnika (Barbórka) jest obchodzony w okolicach 4 grudnia, czyli dnia św. Barbary - patronki górników. To górnicze święto, odbywające się w murach Akademii Górniczo-Hutniczej jest świętem studentów, pracowników oraz sympatyków AGH. Wpisało się ono głęboko w tradycje nie tylko uczelni, gdzie jest świętem statutowym, ale stało się również ważnym wydarzeniem kulturalnym Krakowa, podczas którego można zapoznać się z dawnymi obyczajami górniczymi, rozwijającymi się w Europie od XIII wieku, które od początku swojego istnienia kultywowała Akademia Górnicza.

Uroczystości oraz wydarzenia towarzyszące trwają zazwyczaj kilka dni i rozpoczynają się tzw. „Pochodem Lisów”, czyli przemarszem studentów obecnego Wydziału Inżynierii Lądowej i Gospodarki Zasobami, w mundurach górniczych, wyposażonych w górnicze lampy i pochodnie. Jest to najważniejszy element święta, a jego nazwa jest symboliczna i oznacza wejście młodych studentów w szeregi braci górniczej. Górniczy Orszak, na którego czele podąża starosta górniczy, Orkiestra Reprezentacyjna AGH oraz władze uczelni wraz z profesorami Akademii, wyrusza z ul. Krupniczej. Następnie podąża ulicami: Loretańską, Studencką, św. Anny, na którą wraca po okrążeniu Rynku Głównego. Przemarsz orszaku górniczego, zakończony uroczystą Mszą św. Barbórkową w Kolegiacie św. Anny, jest jednym z najważniejszych i najbarwniejszych wydarzeń w uczelnianej tradycji.

• 
• 

Orszak Górniczy (2024): fot. - P. Oczkowicz (barborka.agh.edu.pl)

Punktem kulminacyjnym Barbórki jest uroczyste posiedzenie Senatu Akademii Górniczo-Hutniczej. Po jego zakończeniu, w holu głównym uczelni, odbywa się tzw. skok przez skórę, czyli tradycyjne, symboliczne przyjęcie studentów I roku kierunków górniczych do gwareckiego (górniczego) grona. Rodowód tego zwyczaju sięga średniowiecza, przyswoili go polscy studenci z organizacji Czytelnia Polska przy Akademii Górniczej w Leoben w Austrii, rozwinęło Stowarzyszenie Studentów Akademii Górniczej, a scenariusz uroczystości pochodzi z 1948 roku i jest dziełem Bogdana Smyły oraz inicjatora tej tradycji w AGH prof. Witolda Żabickiego. Wydarzenie to od lat wygląda podobnie, stanowiąc element dziedzictwa kulturowego AGH.

• 
• 

Skok przez skórę (2023): fot. - Z. Sulima (foto.agh.edu.pl)

Obchodom Barbórki w AGH towarzyszą różnorodne wydarzenia naukowe i towarzyskie takie jak konferencje, turnieje, spotkania z przedstawicielami przemysłu, a ich zwieńczeniem jest Biesiada Górnicza. Zwyczaj ten pochodzi od cotygodniowych zjazdów zarządców kopalń i hut, którzy spędzali wieczory przy piwie, winie i wspólnym śpiewaniu pieśni górniczych oraz od tradycyjnych zebrań gwarków, czyli członków gmin górniczych, którzy spotykali się w karczmie w celu omówienia działalności kopalń oraz tworzenia planów na przyszłość. Na pamiątkę Dnia Górnika wykonywane są okolicznościowe kufle i tace oraz wybijane medale.

• 
• 

Biesiada Górnicza (2023): fot. - A. Bator (foto.agh.edu.pl)

Bibliografia

Książki

• Bęben A.: Górnicza lampa się pali... : o tradycjach górniczych i hutniczych w Akademii Górniczo-Hutniczej - i nie tylko - bogato ilustrowany przewodnik subiektywny. Kraków 2008, s. 77-151, 222-310

• Księga tradycji Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie. [Oprac. T. Słomka, et al.]. Kraków 2009, s. 70-91

Inne

• Barbórka w AGH [online] [przeglądany 16.07.2025]. Dostępny w: http://barborka.agh.edu.pl/index.html

• Od Emaus do Parady Smoków – krakowskie tradycje [wystawa online]. Dostępna w: https://wystawy.bg.agh.edu.pl/TRADYCJE/tradycje.php